Ụgha nchịkọta akụkọ
The Bias nke Analysis
Mark Twain kwuru n'ụzọ doro anya ihe dị ka, "E nwere ụdị ụgha atọ: ụgha, ụgha ndị a kagburu na iwu. nchịkọta. "
Anyị na-ewere nke ọma na nyocha na-enye anyị nghọta bara uru, nke nwere ike ime. Ihe anyị anaghị aghọtakarị bụ ka echiche nke anyị na nke ndị ọzọ si emetụta azịza anyị na-enye ọbụna sọftụwia na sistemu ọkaibe. Mgbe ụfọdụ, enwere ike ijikwa anyị eme ihe n'akwụwaghị aka ọtọ, mana, karịa, ọ nwere ike bụrụ echiche aghụghọ na amaghị ama nke na-abanye na nyocha anyị. Ihe mkpali dị n'azụ nyocha nke enweghị isi bụ ọtụtụ akụkụ. Mgbe ụfọdụ, nsonaazụ na-adịghị ele mmadụ anya n'ihu anyị na-atụ anya na sayensị na-emetụta 1) nhọrọ aghụghọ na otu esi ewepụta data ahụ, 2) data na-ekwekọghị ekwekọ ma ọ bụ enweghị nnọchite anya, 3) otu esi azụ usoro AI, 4) amaghị ama, enweghị ike nke ndị nyocha ma ọ bụ ndị ọzọ na-agbalị. ịkọ akụkọ ahụ, 5) nyocha n'onwe ya.
Ngosipụta ahụ na-emegide
Ụfọdụ ụgha dị mfe ịhụ karịa ndị ọzọ. Mgbe ị maara ihe ị ga-achọ, ị nwere ike ịchọpụta ihe nwere ike ime ngwa ngwa eserese na eserese na-eduhie eduhie.
Enwere ma ọ dịkarịa ala ụzọ ise iji gosipụta data n'ụzọ na-eduhie eduhie: 1) Gosi obere data setịpụ, 2). Gosi njikọ na-enweghị njikọ, 3) Gosi data na-ezighi ezi, 4) Gosi data na-akwadoghị, ma ọ bụ 5). Gosi data dị mfe karịa.
Gosi setịpụ data nwere oke
Ịmachi data, ma ọ bụ aka na-ahọpụta akụkụ na-abụghị nke data nwere ike na-akọkarị akụkọ na-adabaghị na nnukwu foto. Nlere anya ọjọọ, ma ọ bụ cherry picking, bụ mgbe onye nyocha na-eji ihe nlele na-abụghị onye nnọchi anya na-anọchi anya otu buru ibu.
Na March 2020, Ngalaba ahụike ọha na Georgia bipụtara eserese a dịka akụkụ nke akụkọ ọkwa ya kwa ụbọchị. Ọ na-ewelite ajụjụ karịa ka ọ na-aza.
Otu n'ime ihe ndị na-efu efu bụ okirikiri. Dịka ọmụmaatụ, ọ ga-adị mma ịmara ihe pasentị nke ndị mmadụ bụ maka ọgbọ ọ bụla. Esemokwu ọzọ nwere eserese achịcha dị mfe bụ ndị ọgbọ na-ekwekọghị ekwekọ. 0-17 nwere afọ 18, 18-59 nwere 42, 60+ na-emeghe, mana nwere ihe dị ka afọ 40. Nkwubi okwu, nyere chaatị a naanị, bụ na ọtụtụ n'ime ikpe dị n'ime afọ 18-59. Otu ndị gbara afọ 60+ yiri ka ikpe COVID emetụtachaghị nke ọma. Mana nke a abụghị akụkọ dum.
Maka ntụnyere, nke a dị iche iche data atọrọ na Ebe nrụọrụ weebụ CDC chaatị COVID ikpe site n'otu afọ yana data agbakwunyere na pasenti ọnụ ọgụgụ US nke dị na oke afọ ọ bụla.
Nke a ka mma. Anyị nwere ihe ndị ọzọ gbara ya gburugburu. Anyị nwere ike ịhụ na ndị dị afọ 18-29, 30-39, 40-49 niile nwere ọnụ ọgụgụ dị elu karịa pasent nke ndị ọgbọ n'ime ndị mmadụ. A ka nwere ụfọdụ afọ na-ekwekọghị ekwekọ. Gịnị kpatara 16-17 ji bụrụ otu afọ dị iche? N'agbanyeghị nke a abụghị akụkọ ahụ dum, mana ndị ọkachamara dere ogidi, buru amụma na iwu na ihe na-erughị nke a. N'ụzọ doro anya, na COVID, enwere ọtụtụ mgbanwe na mgbakwunye na afọ nke na-emetụta agụta dị ka ihe dị mma: ọkwa ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa, nnweta nnwale, ọnụọgụ ugboro anwalere, ọrịa na-efe efe na ọtụtụ ndị ọzọ. Ọnụ ọgụgụ nke ikpe, n'onwe ya, na-enye foto na-ezughị ezu. Ọtụtụ ndị ọkachamara na-elelekwa ọnụọgụ ọnwụ, ma ọ bụ pasentị nke ọnwụ n'ime mmadụ 100,000, ma ọ bụ ihe na-egbu egbu iji lelee ka COVID si emetụta ndị ọgbọ ọ bụla.
Gosi njikọ enweghị njikọ
N'ụzọ doro anya, e nwere a njikọ siri ike n'etiti mmefu US na sayensị, oghere, na teknụzụ yana ọnụọgụ igbu onwe ya site n'ịkpọgide, nyagbu na ntachi. Mmekọrịta ahụ bụ 99.79%, ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ egwuregwu zuru oke.
Otú ọ dị, ònye ga-ekwu na ihe ndị a nwere n'ụzọ ụfọdụ, ma ọ bụ otu na-akpata nke ọzọ? Enwere ihe atụ ndị ọzọ na-adịchaghị njọ, mana ọ nweghị nke na-enweghị isi. Enwere njikọ siri ike yiri nke ahụ n'etiti mkpụrụedemede na mmeri Okwu nke Scripps National Spelling Bee na Ọnụọgụ nke ndị Spiders Venomous gburu. Ọ dabara? Ị kpebie.
Ụzọ ọzọ ị ga-esi depụta data a nke nwere ike ịdị na-eduhie eduhie bụ itinye efu na ma nke Y-axes.
Gosi data ezighi ezi
site Otu esi egosipụta data nke ọma, Steeti US nke Georgia wetara mpaghara 5 kachasị elu ọnụ ọgụgụ kachasị ukwuu nke enwetara ikpe COVID-19.
Ọ dị ka nke ziri ezi, nri? O doro anya na ọ na-agbada ala nke ikpe COVID-19 enwetara. Ị nwere ike ịgụ axis X? X-axis na-anọchi anya oge. Dịka, ụbọchị ga-abawanye site n'aka ekpe gaa n'aka nri. N'ebe a, anyị na-ahụ obere oge njem na X-axis:
4/28/2020
4/27/2020
4/29/2020
5/1/2020
4/30/2020
5/4/2020
5/6/2020
5/5/2020
5/2/22020 ...
Chere? Kedu? Ahazighị axis X na usoro oge. Yabụ, dịka ọ dị mma dịka omume ahụ nwere ike ịdị, anyị enweghị ike iru nkwubi okwu ọ bụla. Ọ bụrụ na a na-enye iwu ụbọchị ndị ahụ, ogwe maka ọnụ ọgụgụ nke ikpe na-egosi ọtụtụ usoro sawtooth karịa ụdị ọ bụla.
Ndozi dị mfe ebe a bụ ịhazi ụbọchị dịka kalenda si eme.
Gosi data na-enweghị usoro
Anyị niile ji ọrụ n'aka. Ụbụrụ anyị akụzierela anyị ime mkpebi ikpe ngwa ngwa dabere n'echiche ndị na-agbanwe agbanwe n'ụwa anyị. Dịka ọmụmaatụ, eserese ọ bụla m hụtụrụla na-egosi x- na yax na-ezukọ na efu, ma ọ bụ ọnụ ahịa kacha ala. N'ileghachi anya na chaatị a nkenke, kedu nkwubi okwu ị nwere ike nweta gbasara mmetụta Florida “Guzosie ike n'iwu gị.? Ihere na-eme m ikweta ya, mana eserese a duhiere m na mbụ. Anya gị na-adaba adaba na ederede na akụ dị n'etiti eserese ahụ. Ala dị na eserese a. O nwere ike ọ gaghị abụ ụgha - data dị ebe ahụ. Ma, m ga-eche na ọ pụtara ịghọgbu. Ọ bụrụ na ịhụbeghị ya, efu na y-axis dị n'elu. Yabụ, ka usoro data na-agbada, nke ahụ pụtara ọnwụ karịa. Chaatị a na-egosi na ọnụ ọgụgụ nke igbu ọchụ na-eji ngwa agha mụbara mgbe 2005, gosiri site na-emekarị aga ala.
Gosi data a dị mfe karịa
Enwere ike ịhụ otu ihe atụ nke ime ka data dị mfe karịa mgbe ndị nyocha na-eji uru nke Simpson's Paradox. Nke a bụ ihe na-eme mgbe chịkọtara data gosipụtara na-egosi nkwubi okwu dị iche karịa mgbe e kewapụrụ ya na ntinye. Ọnyà a dị mfe ịdaba mgbe ị na-elele pasentị chịkọtara dị elu. Otu n'ime ihe atụ doro anya nke Simpson's Paradox na ọrụ metụtara ngụkọta batting.
N'ebe a, anyị na-ahụ na Derek Jeter nwere ọnụ ọgụgụ batting dị elu karịa David Justice maka oge 1995 na 1996. Ihe mgbagwoju anya na-abata mgbe anyị ghọtara na ikpe ziri ezi nyere Jeter aka n'ịgba nkezi nke afọ abụọ ahụ. Ọ bụrụ na ị na-ele anya nke ọma, ọ bụ ihe ezi uche dị na ya mgbe ị ghọtara na Jeter nwere roughly 4x karịa at-ụsụ (denominator) na 1996 na .007 ala nkezi na 1996. Ebe, Justice nwere roughly 10x ọnụ ọgụgụ nke at-ụsụ na naanị . 003 dị elu karịa na 1995.
Ngosipụta a na-egosi nke ọma, mana Simpson's Paradox, n'amaghị ama, ma ọ bụ n'amaghị ama, ebutela nkwubi okwu na-ezighi ezi. N'oge na-adịbeghị anya, enweela ihe atụ nke Simpson's Paradox na akụkọ na mgbasa ozi mmekọrịta metụtara ọgwụ mgbochi na ọnwụ COVID. Otu chaatị na-egosi eserese ahịrị na-atụnyere ọnụ ọgụgụ ọnwụ n'etiti ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa na ndị a na-enyeghị ọgwụ mgbochi maka ndị dị afọ 10-59. Chaatị ahụ gosipụtara na ndị na-agbaghị ọgwụ mgbochi na-enwekarị ọnụ ọgụgụ ọnwụ dị ala. Kedu ihe na-eme ebe a?
Okwu a yiri nke anyị na-ahụ na ọnụ ọgụgụ batting. Ihe na-egosi na nke a bụ ọnụọgụ ndị mmadụ n'otu afọ ọ bụla. Eserese ahụ na-ejikọta otu ndị nwere nsonaazụ dị iche iche. Ọ bụrụ na anyị eleba anya n'òtù ndị agadi, 50-59, iche iche, anyị na-ahụ na ụgwọ ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa ka mma. N'otu aka ahụ, ọ bụrụ na anyị elee anya na 10-49, anyị na-ahụkwa na ụgwọ ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa ka mma. N'ụzọ na-adịghị mma, mgbe ị na-elele nhazi nke jikọtara ọnụ, enweghị ọgwụ mgbochi na-apụta na ọ ga-esiwanye njọ. N'ụzọ dị otú a, ị ga-enwe ike ịmepụta okwu maka arụmụka ndị na-abụghị nke na-eji data ahụ.
Data dị n'akụkụ
Enweghị ike ịtụkwasị obi mgbe niile data. Ọbụna na obodo ndị ọkà mmụta sayensị, ihe karịrị otu ụzọ n'ụzọ atọ nke ndị nchọpụta nyochara kwetara "Omume nyocha a na-enyo enyo." ọzọ nchọpụta aghụghọ aghụghọ na-ekwu, "O yikarịrị ka enwere ọtụtụ wayo na data - tebụl, eserese ahịrị, data usoro nhazi [- karịa ka anyị na-achọpụta n'ezie]. Onye ọ bụla na-anọdụ ala na tebụl kichin ha nwere ike itinye nọmba ụfọdụ na mpempe akwụkwọ wee mee eserese ahịrị nke yiri ka ọ kwenye."
Nke mbụ atụ ọ dị ka mmadụ mere nke ahụ. Anaghị m ekwu na nke a bụ wayo, mana dị ka nyocha, ọ naghị ewepụta data ọ bụla na-enye aka na mkpebi a ma ama. Ọ dị ka nyocha ahụ jụrụ ndị zara ajụjụ gbasara echiche ha banyere kọfị ọdụ gas, ma ọ bụ ihe omume ọzọ dị mkpa ugbu a.
- ikenyeneke mbiet
- Great
- Ọ dị ezigbo mma
Ebibiala m post Twitter iji wepụ ntụaka maka ndị ikpe mara, mana nke a bụ eserese zuru oke nke nsonaazụ ikpeazụ nke nyocha ahụ. Nnyocha ndị dị otú a abụghị ihe ọhụrụ. N'ụzọ doro anya, eserese ọ bụla e mepụtara site na data sitere na nzaghachi ga-egosi na kọfị a na-ajụ ajụjụ agaghị efu.
Nsogbu bụ na ọ bụrụ na e nyere gị nyocha a ma ị hụghị nzaghachi dabara n'echiche gị, ị ga-amali nyocha ahụ. Nke a nwere ike ịbụ ihe atụ dị oke egwu nke otu esi emepụta data enweghị ntụkwasị obi. Otú ọ dị, ime nnyocha na-adịghị mma nwere ike iduga nzaghachi ole na ole na ndị na-azaghachi nwere nanị otu echiche, ọ bụ naanị ihe dị n'ogo. The data bụ eleghi anya.
Ihe atụ nke abụọ a nke nhụsianya data sitere na faịlụ nke "Ihe eserese na-eduhie COVID 19 kacha njọ. "
Ọzọ, nke a dị aghụghọ ma ọ bụghị nke doro anya. Eserese mmanya ahụ na-egosi nke ọma - ọ fọrọ nke nta ka ọ dị nro - agbada na pasent nke ezigbo COVID-19 ka oge na-aga maka mpaghara Florida. Ị nwere ike ị nweta nkwubi okwu n'ụzọ dị mfe na ikpe na-agbada. Nke ahụ dị mma, nhụta ahụ na-anọchite anya data ahụ nke ọma. Nsogbu dị na data. Yabụ, ọ bụ echiche aghụghọ karịa n'ihi na ị nweghị ike ịhụ ya. A na-etinye ya na data. Ajụjụ ndị ị kwesịrị ịjụ, gụnyere, ndị a na-anwale? N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, kedu ihe bụ denominator, ma ọ bụ ọnụ ọgụgụ ndị anyị na-ele anya na pasentị. Echiche bụ na ọ bụ ndị mmadụ dum, ma ọ bụ opekata mpe, ihe atụ nnọchiteanya.
Agbanyeghị, n'ime oge a, na mpaghara a, a na-enye naanị mmadụ ole na ole ule. Ha ga-enwe mgbaàmà dịka COVID, ma ọ bụ mee njem na nso nso a na obodo dị na ndepụta ebe dị ọkụ. Na mgbakwunye na-agbagwoju anya nsonaazụ ya bụ na agụọ ule dị mma ọ bụla yana agụọ ule adịghị mma. Na-emekarị, mgbe mmadụ nwalere ihe ziri ezi, ha ga-anwale ọzọ mgbe nje ahụ gbagoro usoro ya wee nwalee ihe adịghị mma. Yabụ, n'echiche, maka ikpe ọ bụla dị mma, enwere ikpe ule na-adịghị mma nke na-akagbu ya. Ọnụ ọgụgụ ka ukwuu n'ime ule ndị na-adịghị mma ma agụọ ule adịghị mma nke onye ọ bụla. Ị nwere ike ịhụ ka data ahụ si bụrụ ndị na-adịghị mma na ọ bụghị uru karịsịa maka ịme mkpebi.
Ntinye AI na Ọzụzụ enweghị isi
Enwere ma ọ dịkarịa ala ụzọ abụọ AI nwere ike isi nweta nsonaazụ na-adịghị mma: malite na data na-adịghị mma, ma ọ bụ iji algọridim na-adịghị mma iji hazie data ziri ezi.
Ntinye enweghị mmasị
Ọtụtụ n'ime anyị nọ n'okpuru echiche na AI nwere ike ịtụkwasị obi iji mebie ọnụ ọgụgụ ahụ, tinye algọridim ya, ma gbasaa nyocha a pụrụ ịdabere na ya nke data. Ọgụgụ isi nwere ike ịbụ naanị amamihe dịka a zụrụ ya. Ọ bụrụ na data nke a zụrụ ya ezughị oke, nsonaazụ ma ọ bụ nkwubi okwu agaghị enwe ike ịtụkwasị obi, ma. Dị ka ikpe dị n'elu nke nhụsianya nyocha, enwere ọtụtụ ụzọ data nwere ike isi bụrụ enweghị mmasị na mmụta igwe:.
- Ihe nlere anya nlebara anya - dataset ọzụzụ abụghị ihe nnọchianya nke ndị mmadụ niile.
- Ọgbaghara mwepu - mgbe ụfọdụ ihe yiri ka ọ bụ ndị na-apụ apụ na-adị irè n'ezie, ma ọ bụ, ebe anyị na-esetịpụ ahịrị na ihe anyị ga-agụnye (koodu zip, ụbọchị, wdg).
- Nleta nleba anya - mgbakọ ahụ bụ ka a na-atụ mgbe niile site na etiti na ala nke meniscus, dịka ọmụmaatụ, mgbe ị na-atụle mmiri mmiri na flask volumetric ma ọ bụ tubes ule (ma e wezụga mercury.)
- Cheta ele mmadụ anya n'ihu - mgbe nyocha dabere na ebe nchekwa ndị sonyere.
- Ndị na-eleba anya n'ihu - ndị ọkà mmụta sayensị, dị ka mmadụ niile, na-enwe mmasị ịhụ ihe ha na-atụ anya ịhụ.
- Mmekọahụ na ịkpa ókè agbụrụ - mmekọahụ ma ọ bụ agbụrụ nwere ike gafere ma ọ bụ na-anọchi anya ya.
- Mkpakọrịta na-akpakọrịta - data ahụ na-akwado echiche efu
Ka AI weghachi nsonaazụ a pụrụ ịdabere na ya, data ọzụzụ ya kwesịrị ịnọchite anya ụwa n'ezie. Dị ka anyị tụlere n'isiokwu blọgụ gara aga, nkwadebe nke data dị oke egwu yana dịka ọrụ data ọ bụla ọzọ. Data enweghị ntụkwasị obi nwere ike ịkụziri sistemụ mmụta igwe ihe mmụta na-ezighi ezi ma ga-ebute nkwubi okwu na-ezighi ezi. Nke ahụ kwuru, "Data niile enweghị isi. Nke a abụghị paranoia. Nke a bụ eziokwu.” - Dr. Sanjiv M. Narayan, Ụlọ Akwụkwọ Ọgwụ nke Mahadum Stanford.
Iji data enweghị isi maka ọzụzụ emela ka ọtụtụ ọdịda AI ama ama. (Ihe atụ Ebe a na Ebe a, nyocha Ebe a..)
Algorithms enweghị isi
Algọridim bụ usoro iwu na-anabata ntinye ma mepụta mmepụta iji zaa nsogbu azụmahịa. Ha na-abụkarị osisi mkpebi akọwapụtara nke ọma. Algorithms na-adị ka igbe ojii. Ọ dịghị onye ji n'aka otú ha na-arụ ọrụ, ma ọ bụghị ọbụna na ụlọ ọrụ na-eji ha. Oh, na ha na-abụkarị ndị nwe ya. Ọdịdị ha dị omimi na mgbagwoju anya bụ otu n'ime ihe kpatara algọridim ndị na-enweghị isi ji dị aghụghọ. .
Tụlee algọridim AI na ọgwụ, HR ma ọ bụ ego nke na-echebara agbụrụ echiche. Ọ bụrụ na agbụrụ bụ ihe kpatara ya, algọridim enweghị ike ịkpu ìsì agbụrụ. Nke a abụghị usoro iwu. Achọpụtala nsogbu ndị dị otú a na ụwa n'ezie site na iji AI in igo, ride-oke, ego mbinye egos, na akụrụ transplants.
Isi ala bụ na ọ bụrụ na data gị ma ọ bụ algọridim dị njọ, dị njọ karịa abaghị uru, ha nwere ike ịdị ize ndụ. Enwere ihe dị ka "nyocha algọridim" Ebumnuche bụ inyere ndị otu aka aka ịmata ihe egwu nwere ike ime metụtara algọridim dịka ọ metụtara izi ezi, nhụsianya na ịkpa oke. Ebe ozo, Facebook na-eji AI na-alụso ele mmadụ anya n'ihu na AI.
Ndị mmadụ na-akpa ókè
Anyị nwere ndị mmadụ n'akụkụ abụọ nke nhata. Ndị mmadụ na-akwadebe nyocha na ndị mmadụ na-enweta ozi ahụ. Enwere ndị nchọpụta na enwere ndị na-agụ akwụkwọ. Na nkwukọrịta ọ bụla, enwere ike inwe nsogbu na nnyefe ma ọ bụ nnabata.
Were ihu igwe dị ka ihe atụ. Gịnị ka “ohere nke mmiri ozuzo” pụtara? Nke mbụ, gịnị ka ndị ọkà mmụta meteorologists pụtara mgbe ha na-ekwu na enwere ohere nke mmiri ozuzo? Dị ka gọọmentị US si kwuo Ozi Ogologo Mba, ohere nke mmiri ozuzo, ma ọ bụ ihe ha na-akpọ Probability of Precipitation (PoP), bụ otu n'ime ihe ndị a na-aghọtachaghị na amụma ihu igwe. Ọ nwere nkọwa ọkọlọtọ: "Ike nke ọdịda mmiri bụ naanị ihe gbasara ọnụọgụgụ nke 0.01" inch [sic] nke [sic] karịa nke mmiri ozuzo na mpaghara enyere na mpaghara amụma enyere n'oge akọwapụtara." “Ebe enyere” bụ mpaghara amụma, ma ọ bụ broadebe nkedo. Nke ahụ pụtara na ihe gbasara nke puru omume nke mmiri ozuzo na-adabere n'inwe obi ike na mmiri ga-ezo n'otu ebe na pasent nke mpaghara ahụ ga-adaba mmiri. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ọ bụrụ na meteorologist nwere obi ike na mmiri ga-ezo na mpaghara amụma (Ntụkwasị obi = 100%), mgbe ahụ, PoP na-anọchite anya akụkụ nke mpaghara ga-enweta mmiri ozuzo.
Paris Street; Ụbọchị mmiri ozuzo,Gustave Caillebotte (1848-1894) Chicago Art Institute Public Domain
Ohere nke mmiri ozuzo na-adabere ma obi ike na mpaghara. Amaghị m nke ahụ. A na m eche na ndị ọzọ amaghị nke ahụ. Ihe dị ka 75% nke ndị bi na ya aghọtaghị nke ọma ka esi gbakọọ PoP, ma ọ bụ ihe ọ pụtara ịnọchite anya. Yabụ, a na-eduhie anyị, ma ọ bụ, nke a bụ nsogbu nke nghọta. Ka anyị kpọọ ya nghọta ọdịda. Anyị na-ata onye na-ebu amụma ihu igwe ụta? N'ikwu eziokwu, enwere ụfọdụ mgbagwoju anya n'etiti ndị na-ebu amụma ihu igwe, kwa. Na otu nnyocha e mere, 43% nke ndị na-ahụ maka ihu igwe nyochara kwuru na ọ dị ntakịrị na-agbanwe agbanwe na nkọwa nke PoP.
The Analysis n'onwe ya bụ eleghi anya
N'ime ihe ise na-emetụta, nyocha n'onwe ya nwere ike ịbụ ihe ijuanya. N'ime nchọpụta sayensị nke na-eme ka a na-ebipụta akwụkwọ nyocha, a na-echekarị echiche, a na-akọwapụta usoro iji nwalee echiche ahụ, a na-anakọta data, wee nyochaa data ahụ. Ụdị nyocha nke a na-eme na otú e si eme ya enweghị ekele na otú o si emetụta nkwubi okwu. Na a akwụkwọ E bipụtara na mbido afọ a (Jenụwarị 2022), na International Journal of Cancer, ndị odee nyochara ma nsonaazụ nke nnwale ndị a na-achịkwaghị nke ọma yana ọmụmụ ihe nlele anya. Nchọpụta ha kwubiri na,
Site n'ịgbanwe nhọrọ nyocha n'ime nyocha arụmọrụ ntule, anyị weputara nsonaazụ ndị megidere. Nsonaazụ anyị na-atụ aro na ụfọdụ nyocha nleba anya n'azụ nwere ike ịhụ ọgwụgwọ na-eme ka nsonaazụ ndị ọrịa dịkwuo mma, ebe ọmụmụ ihe ọzọ yiri ya nwere ike ịhụ na ọ bụghị, dabere na nhọrọ nyocha.
N'oge gara aga, mgbe ị na-agụ akwụkwọ akụkọ sayensị, ọ bụrụ na ị dị ka m, ị nwere ike iche na nsonaazụ ma ọ bụ nkwubi okwu bụ ihe niile gbasara data. Ugbu a, ọ na-egosi na nsonaazụ ya, ma ọ bụ ma a kwadoro nkwupụta mbụ ma ọ bụ gbaghaa nwekwara ike ịdabere na usoro nyocha.
ọzọ ọmụmụ chọtara nsonaazụ ndị yiri ya. Akụkọ ahụ, Ọtụtụ ndị nyocha, Otu Ntọala data: Ime ka ọ pụta ìhè ka ọdịiche dị na nhọrọ nyocha si emetụta nsonaazụ, na-akọwa otú ha si nye otu data setịpụrụ 29 dị iche iche ka ha nyochaa. A na-ahụkarị nyocha data dị ka usoro siri ike, nke akọwapụtara nke ọma nke na-eduga n'otu nkwubi okwu.
N'agbanyeghị nkwughachi omume nke ndị ọkà mmụta usoro, ọ dị mfe ileghara eziokwu ahụ anya na nsonaazụ nwere ike ịdabere na atụmatụ nyocha a họọrọ, nke n'onwe ya jupụtara na tiori, echiche na isi nhọrọ. N'ọtụtụ ọnọdụ, enwere ọtụtụ ụzọ ezi uche dị na ya (na ọtụtụ enweghị ezi uche) iji nyochaa data na-emetụta ajụjụ nyocha.
Ndị nyocha ahụ gbakọtara nyocha nke data ahụ wee bịa na nkwubi okwu na nyocha niile gụnyere mkpebi gbasara onwe - gụnyere ụdị nyocha a ga-eji - nke nwere ike imetụta nsonaazụ kacha nke ọmụmụ.
Nkwanye nke onye ọzọ onye nyocha onye nyochara ihe ọmụmụ a dị n'elu bụ ịkpachara anya mgbe ọ na-eji otu akwụkwọ eme mkpebi ma ọ bụ na-erute nkwubi okwu.
Na-ekwu okwu ọjọọ na nyocha
Nke a bụ nanị ka ọ bụrụ akụkọ ịdọ aka ná ntị. Ihe ọmụma nwere ike ichebe anyị ka anyị ghara ịbụ ndị aghụghọ. Ka anyị na-amatakwu ụzọ ndị nyocha nwere ike isi ghọgbuo anyị, ọ ga-abụ na a ga-edobe anyị, sị, site, sịnụ, ntụzịaka nke akpa akpa, ma ọ bụ okwu ire ụtọ nke egwuregwu Ponzi. Ya mere, ọ bụ na nghọta na ịmara ihe ndị nwere ike ime ka anyị na-enyocha nyocha anyị. Ọ bụrụ na anyị maara mmetụta ndị nwere ike ime, anyị nwere ike iwepụta akụkọ ahụ nke ọma ma mechaa mee mkpebi ndị ka mma.
